Một hôm, hai đứa con của tôi – anh 5 tuổi và em 3 tuổi – tranh giành nhau một chiếc ô tô điều khiển từ xa. Tôi có thể nghe thấy tiếng hét chói tai từ phòng khách:
“Mẹ ơi, nó không cho con chơi!”
“Ô tô của em, em lấy trước, bố mua cho em!”
Trong tình cảnh đứa em ôm khư khư cái xe ô tô chạy tới chạy lui để thoát ra khỏi cuộc truy đuổi của anh, miệng không ngừng là toáng “của em, của em”. Thằng anh thì cố hết sức để tóm được em, hòng lấy lại món đồ chơi bỗng chốc bị cướp khi đang say sưa chơi nhất!
Tay vẫn lăm lăm cầm đôi đũa đang đảo dở món thịt băm, tôi phi như bay vào nơi phát ra tiếng gọi thất thanh: Tim đập nhanh hơn, khói giận bắt đầu gom góp rồi cuộn vào nhau thành một khối di chuyển dần lên não, và trong đầu chỉ muốn lao vào can thiệp ngay để dập tắt cuộc chiến mới manh nha.
Một hoạt cảnh khá phổ biến đúng không các bố mẹ?
Trước khi phát ra những âm thanh chát chúa:
– SAO LẠI ĐUỔI EM THẾ HẢ?
– SAO KHÔNG CHO EM CHƠI CÙNG?
– ĐỪNG CÓ ĐỂ MẸ ĐIÊN LÊN NHÁ ?
…hãy thử đọc hết bài này, để tìm lại sự cân bằng trong tâm hồn mong manh của người mẹ và tìm lại hòa khí trong gia đình bằng những bước đơn giản hơn:
- Thay đổi góc nhìn
Trẻ nhỏ, đặc biệt từ 2-4 tuổi, đang trong giai đoạn phát triển cảm xúc mạnh mẽ. Chúng đang học cách thể hiện bản thân, độc lập nhưng vẫn rất cần bố mẹ.
Xung đột giúp chúng khám phá cảm xúc, thậm chí là học cách chấp nhận rằng không phải lúc nào cũng được như ý. Thay vì coi đây là điều tiêu cực, hãy nhìn nó như một cơ hội để trẻ học cách giao tiếp và giải quyết vấn đề.
Nhiều mẹ nghĩ rằng cuộc sống thật là khốc liệt khi nuôi cùng lúc 2 đứa trẻ trứng gà trứng vịt, nhưng thật ra, điều ngược lại cũng rất rất đúng: Khi có anh chị em, trẻ có cơ hội học hỏi cách giải quyết xung đột và những cảm xúc liên quan đến việc tương tác xã hội. Dù có thể không dễ chịu trong khoảnh khắc, nhưng đây là một phần quan trọng trong sự phát triển của trẻ.
Một sự dừng lại, một câu hỏi khơi gợi, một sự ghi nhận cảm xúc, trẻ có thể tự học cách thương lượng và giải quyết xung đột: “Thôi, chơi chung đi cho vui!”
- Vai Trò Của Cha mẹ
Chúng ta cần chấp nhận rằng xung đột là một phần tự nhiên trong cuộc sống gia đình, và
nhiệm vụ của chúng ta là giám sát để đảm bảo an toàn, chứ không phải kiểm soát mọi xung đột. Đừng can thiệp ngay, hãy “canh chừng” và cho trẻ cơ hội tự giải quyết. Chúng có thể làm điều đó tốt hơn ta nghĩ.
Chúng ta cũng nên đặt ra các câu hỏi khơi gợi trẻ tự tìm cách giải quyết vấn đề, thay vì ra lệnh. Ví như: Con có nghĩ ra cách gì để cả 2 anh em có thể cùng chơi không? Và đánh giá cao năng lực của trẻ: “ờ, ý kiến hay đấy, thế mà mẹ không nghĩ ra”
Chúng ta có thể bất ngờ với những giải pháp đơn giản mà hiệu quả đấy!
- Tạo Không Gian An Toàn
Hãy để trẻ học cách giải quyết vấn đề của chúng, nhưng cũng cần can thiệp khi tình huống trở nên quá mức, như khi có hành vi bạo lực. Điều quan trọng là giữ bình tĩnh, bởi vì trẻ sẽ học bạn cả từ cách bạn xử lý tình huống: Gào lên nổi đóa hay Bình tĩnh và kiên định? Tùy chúng ta lựa chọn để làm mẫu cho trẻ.
Khi thấy các con không thể hòa thuận trong cùng một không gian, hãy tạo ra không gian riêng biệt, đặc biệt là với gia đình có trẻ sơ sinh, nó không chỉ bảo vệ em bé khi anh chị đối xử với em như với búp bê, mà còn ngăn em bé phá tan thành quả “lao động” của anh chị lớn.
- Đối Phó Với Ghen Tỵ
Ghen tỵ là điều không thể tránh khỏi, nhất là khi trong nhà có nhiều con nhỏ.
Khi một đứa nói: “Con muốn ngồi trên đùi mẹ,” trong khi một đứa khác đã ngồi sẵn rồi, hãy công nhận cảm giác của trẻ: “Ôi, con cũng muốn ngồi à, nhưng anh ngồi mất rồi. Con đợi nhé/con ra với bố nhé.” Việc công nhận cảm xúc của trẻ mà không cố gắng sửa chữa nó sẽ giúp trẻ cảm thấy được lắng nghe, được xoa dịu.
Và chúng ta cũng cần phải công bằng, đứa lớn không nhất thiết lúc nào cũng phải nhường đứa nhỏ
- Giải Quyết Mong Muốn Đối Lập
Khi một đứa trẻ muốn chơi ngoài sân, một đứa khác muốn ở phòng khách, chúng ta sẽ cần đưa ra quyết định. Hãy chia sẻ lý do một cách đơn giản, nhưng không cần phải giải thích quá nhiều. Điều quan trọng là chúng ta cần phải giữ vững vai trò lãnh đạo của mình và không để bọn trẻ khôg cảm thấ rằng chúng có thể làm cho chúng ta thay đổi.
“Bây giờ cả nhà sẽ cùng chơi ngoài sân trước, sau đó chúng ta sẽ vào phòng khách.” Điều quan trọng là giữ vai trò lãnh đạo, để trẻ hiểu rằng không phải lúc nào cũng được như ý, và mẹ/bố luôn có lý do hợp lý.
- Từ bỏ sự hoàn hảo
Cần nhớ rằng không thể làm hài lòng tất cả mọi lúc. Khi chúng ta từ bỏ mong muốn làm cho mọi thứ trở nên suôn sẻ, chúng ta sẽ cảm thấy nhẹ nhõm hơn. Hãy coi những cảm xúc xung đột là điều bình thường và tách biệt cảm xúc của mình với cảm xúc của trẻ. Khi không để những cảm xúc của trẻ ảnh hưởng đến tâm trạng của mình, chúng ta sẽ cảm thấy dễ dàng hơn trong việc quản lý tình huống.
Kết luận:
Xung đột không phải là thất bại, mà là một phần tự nhiên của quá trình phát triển. Và bằng cách tôn trọng trẻ, chúng ta đang giúp con xây dựng những kỹ năng sống quan trọng cho tương lai.
Điều quan trọng là bố mẹ cần kiên nhẫn, linh hoạt và đôi khi phải thử nhiều phương pháp khác nhau để tìm ra cách phù hợp nhất với từng gia đình và tình huống cụ thể. Bạn có thể theo dõi chủ đề này ở dạng Podcast tại kênh youtube Giáo dục đầu đời
