Qua việc nghiên cứu và qua trải nghiệm chăm sóc con với vai trò làm mẹ, chăm sóc trẻ với vai trò là giáo viên trong độ tuổi 0-3 thì mình khẳng định Pikler là phương pháp giáo dục sâu sắc độ tuổi 0-3. Không chỉ có triết lý, Pikler có nhiều nghiên cứu và hướng dẫn cụ thể cho việc chăm sóc em bé sơ sinh và em bé mới biết đi vô cùng rõ ràng và hữu ích cho việc chăm sóc trẻ. Bài viết này là mô tả khái quát về phương pháp giáo dục Pikler
Phương pháp giáo dục Pikler:
Phương pháp Pikler là một cách nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ và tông trọng bản thân trẻ như những cá thể độc lập. Phương pháp này nhấn mạnh: Vận động tự do, Chơi tự do và Mối quan hệ Chăm sóc tôn trọng giữa trẻ và người lớn.
Chuyển Động Tự Do
Chuyển động tự do theo định nghĩa của Pikler là cho phép trẻ em di chuyển và phát triển mà không bị can thiệp bởi bất kỳ sự dạy dỗ nào, không đặt trẻ vào các tư thế, bài tập, và các hoạt động khác từ phía cha mẹ và người chăm sóc. Trẻ em theo một tiến trình phát triển thể chất tự nhiên – chúng có khả năng hoàn toàn để từ nằm ngửa đến đi bộ mà không có sự can thiệp. Chúng có thể mất nhiều thời gian hơn để đạt được một số cột mốc, hoặc đạt được chúng sớm hơn mong đợi, nhưng điều chắc chắn là – trẻ sẽ đạt đượ những cột mốc đó theo thời gian của riêng mình mà không theo bất cứ chuẩn mực về thơì gian nào.
Điều này mang lại rất nhiều lợi ích cho trẻ:
- Lợi Ích Về Thể Chất
Cho phép trẻ di chuyển và phát triển tự do mà không bị cản trở từ người lớn sẽ giúp trẻ rất nhiều trong việc phát triển kỹ năng vận động thô. Trẻ phát triển khả năng cân bằng tốt, phối hợp vận động và nhất là năng lực dự đoán rủi ro trong vận động. Điều này giúp trẻ có năng lực nhận thức về cơ thể rất cao, và khả năng tự xử lý: cân bằng, hoạt bát cơ thể của trẻ cũng vậy. - Lợi Ích Về Cảm xúc: Khi trẻ được phép tự tìm hiểu mọi thứ, chúng có cơ hội phát triển cảm giác tự tin mạnh mẽ khi khám phá những gì chúng có thể làm. Chúng phát triển sự an toàn về mặt tình cảm và sự tự tin, dẫn đến khả năng phục hồi tâm lý tốt hơn trong những lúc căng thẳng hoặc có sự thay đổi.
3. Xin đừng hiểu nhầm về tự do vận độngTự do vận động, tự do chơi không phải là việc cha mẹ để cho con mình một mình mọi lúc và làm bất cứ điều gì trẻ muốn. Cha mẹ cần hiện diện và đặt trẻ trong phạm vi quan sát mọi lúc hoặc luôn có sự nhận thức về điều đó. Nếu có sự phân định “công việc” giữa cha mẹ và con cái, công việc của đứa trẻ sẽ là di chuyển tự do, và công việc của cha mẹ sẽ là quan sát đứa trẻ, có hiện diện và cung cấp một môi trường an toàn để trẻ được vận động một cách tự do.Về cơ bản, chúng ta phải cung cấp cho trẻ một môi trường có sự chuẩn bị chuẩn bị, làm sao để trong môi trường đó trẻ sẽ cảm thấy đủ thoải mái về mặt cảm xúc và vật lý tự tin phát triển.
Chăm sóc tôn trọng
Sự chăm sóc tôn trọng là điểm cực kỳ quan trọng trong trải nghiệm sống của một trẻ sơ sinh. Từ khi ra đời, trẻ hoàn toàn phụ thuộc vào sự chăm sóc của cha mẹ và người chăm sóc để đáp ứng các nhu cầu thể chất của mình. Một trẻ sơ sinh không thể tự mặc đồ, thay quần áo, tắm rửa hay tự cho mình ăn – tất cả đều phụ thuộc vào người lớn trong cuộc sống của chúng để đáp ứng những nhu cầu đó.
Một ngày của một em bé sơ sinh là các hoạt động được lặp đi lặp lại. Một thói quen diễn ra hàng ngày như vậy thường thì cha mẹ và người chăm sóc sẽ thấy mình đang thực hiện các nhiệm vụ này như một điều gì đó tầm thường cần phải hoàn thành. Đôi khi, khi chúng ta rơi vào tâm lý mệt mỏi, chán chường, muốn nó nhanh kết thúc, chúng ta vội vã trong quá trình thay đồ, cho ăn hoặc thay tã – và trẻ sơ sinh có thể cảm nhận được rằng chúng ta đang vội vàng, đang chán nản và điều này có thể khiến trẻ cảm thấy không thoải mái.
Trong phương pháp Pikler, những khoảnh khắc là thời điểm quan trọng để cha mẹ và người chăm sóc kết nối với trẻ. Điều này đòi hỏi chúng ta cần chậm lại, dành thời gian thực sự cho trẻ, hiện diện và sử dụng đôi tay nhẹ nhàng, mềm mại. Bằng cách này, chúng ta có thể hiện diện đủ để cảm nhận xem cơ thể của trẻ có căng thẳng hay thư giãn, để nhận thấy khi chúng phản đối và khi chúng hợp tác. Chúng ta có thể sử dụng giọng nói để nói chuyện với trẻ, bằng một giọng nói bình tĩnh và có chừng mực, điều này gửi đến cho trẻ một thông điệp rằng chúng xứng đáng được giao tiếp qua ngôn ngữ cơ thể, qua sự tiếp xúc vật lý và qua âm thanh một cách đầy trân trọng. Điều này khiến trẻ cảm thấy thế giới xung quanh trẻ an toàn và chúng có giá trị
Khi người chăm sóc chậm lại và chú ý đến các tín hiệu và ngôn ngữ cơ thể của trẻ không chỉ giúp trẻ tham gia đầy đủ vào quá trình chăm sóc, mà còn cung cấp cho những người chăm sóc cơ hội để quan sát trẻ, chú ý đến bản thân và xây dựng những mối liên kết mạnh mẽ và lâu dài với trẻ. Bằng cách đi chậm lại, dành thời gian cho quá trình và tôn trọng bằng tay và giọng nói của chúng ta, chúng ta đang làm nhiều hơn là chỉ chăm sóc trẻ – chúng ta đang đáp ứng những nhu cầu về mặt cảm xúc của trẻ.
Chơi tự do
Khi trẻ được chơi tự do, điều đó có nghĩa là trẻ đang nắm quyền. Không có quy tắc nào để theo, ngoại trừ những quy tắc mà trẻ tự đặt ra. Chúng ta không thiết lập các hoạt động cho trẻ mà có thể thực hiện “đúng” hoặc “sai”, mà cho phép trẻ tự do tưởng tượng và khám phá. Trò chơi của chúng là tự do và tự phát, được thúc đẩy bởi mong muốn từ bên trong, và là điều thiết yếu cho sức khỏe thể chất và tình cảm của chúng. Trong khi chơi, trẻ có thể di chuyển cơ thể và cũng xử lý những cảm xúc của chính mình. Chúng không cạnh tranh với ai cả, mà đang thể hiện những gì chúng thấy trong cuộc sống hàng ngày. Chúng được tự do tưởng tượng các “kịch bản” của riêng mình – cho phép chúng thử nghiệm giới hạn của thực tế trong các ranh giới an toàn.
Trò chơi cũng rất quan trọng cho sự phát triển nhận thức của trẻ. Trong cuốn sách “Chơi”, Tiến sĩ Stuart Brown, người sáng lập Viện Quốc gia về Chơi, cho rằng việc đưa trò chơi vào cuộc sống hàng ngày là một trong những yếu tố quan trọng nhất để trở thành một con người viên mãn. “Khả năng chơi là điều thiết yếu không chỉ để hạnh phúc,” ông nói, “mà còn để duy trì các mối quan hệ xã hội và trở thành một người sáng tạo, đổi mới.”
Làm thế nào để thực hiện cùng lúc Chơi tự do, Vận động tự do và Chăm sóc tôn trọng trẻ: Tất cả những việc này đều có tác động lẫn nhau, nếu chúng ta thấy có vấn đề phát sinh ở 1 trong 3 nhiệm vụ trên, hãy có sự xem xét 2 nhiệm vụ còn lại. Ví dụ, khi bạn thấy em bé không thoải mái, không sẵn sàng để chơi một mình, có thể chúng ta đã không thể hiện đủ sự chăm sóc, sự chú ý đến trẻ một cách đủ chậm rãi, đủ chú tâm và cẩn trọng, đặc biệt là thiếu những khoảnh khắc yên tĩnh và kết nối như là ôm ấp, vuốt ve, vỗ về… Khi một đứa trẻ cảm thấy thoải mái về thể chất, chúng sẽ sẵn sàng cho những vận động và chơi tự do.
Nếu đứa trẻ cảm thấy hoàn toàn yên tâm, gắn bó và kết nối an toàn với người chăm sóc, nếu trẻ cảm thấy môi trường quanh trẻ là an toàn và phù hợp với nhu cầu của chúng, thì trẻ sẵn sàng cho các hoạt động tự do để phát triển về thể chất, tinh thần, sự sáng tạo, trí tưởng tượng, khả năng độc lập của mình.
