Không phải trường nào gắn mác Montessori đều là “hàng thật giá thật”. Maria Montessori chưa bao giờ đăng ký bản quyên thương hiệu, và kết quả là, ai cũng có thể dùng từ Montessori để đặt tên cho ngô trường của mình. Và vì vậy, thực tế có rất nhiều trường chỉ có một cái tên, những giáo cụ bày lên giá đẹp đẽ nhưng không thực sự áp dụng triết lý giáo dục của phương pháp Montessori.
Điều này có thể gây đau đầu cho rất nhiều bố mẹ. Trong bài viết này mình xin gửi bạn những tips để nhận diện một trường Montessori chuẩn mực để các bố mẹ có thể trao gửi niềm tin một cách mạnh mẽ hơn nữa nhé.
PDF nhận diện trường chuẩn Montessori
Điều đầu tiên, bạn nên có một tour thăm quan trường để tự trải nghiệm. Quan sát toàn trường, quan sát lớp học, quan sát cách người lớn làm việc với trẻ, cách trẻ hoạt động sẽ giúp bạn có quyết định đúng đắn. Nếu nhà trường không đồng ý bạn thăm quan hoặc trực tiếp quan sát trong giờ học, đó có thể là dấu hiệu để bạn nhận diện ra một trường không thực sự Mon (tất nhiên cần loại trừ trong trường hợp những thời điểm nhạy cảm như đầu năm học, khi mà có rất nhiều phụ huynh đến thăm trường thì cần nhiều thời gian bố trí hơn, hoặc với những ngôi trường đã full học sinh trong danh sách chờ). Một trường Mon chuẩn mực luôn tự hào về những điều mình đang làm, và luôn rộng mở cánh cửa chào đón phụ huynh trải nghiệm những giờ học thực tế.
Tiếp theo, quá trình thăm quan bạn cần trang bị một vài kiến thức trong việc quan sát. Đừng quá chú trọng vào những tiểu tiết mà bạn có thể dành thời gian khám phá sau đó như thực đơn, kế hoạch nâng cấp hạ tầng, các sự kiện nổi bật trong năm … Thay vào đó, hãy tập trung vào một vài điểm quan trọng để nhận diện ngôi trường đó có chuẩn Montessori như tên gọi của nó hay không.
Quan sát trường
– Ấn tượng: Sạch sẽ, gọn gàng ngăn nắp cả trong và ngoài. Không gian ấm cúng, thân thiện, gần gũi.
– Màu sắc, trang trí: Trường Mon thường được sơn với gam màu trung tính, dễ chịu, không sặc sỡ. Cũng không có hoặc có rất ít những hình vẽ với rất nhiều gam màu sặc sỡ như công chúa, đồ chơi, nhân vật hoạt hình…
– Chứng chỉ, bằng cấp: Trong một lớp Mon có giáo viên chính (còn gọi là giáo viên lead) và giáo viên trợ tá. Những giáo viên này cần được đào tạo bài bản và có chứng chỉ được công nhận bởi các Hiệp hội Montessori quốc tế AMS hoặc AMI theo đúng độ tuổi của trẻ trong lớp mà các cô đang đảm nhận. Tât nhiên, điều này không phản ánh tất cả về chất lượng giáo viên vì để có được chứng chỉ quốc tế này cần rất nhiều nỗ lực, thời gian, tiền bạc và không phải bất cứ giáo viên hay trường mầm non nào cũng có khả năng thực hiện. Tuy nhiên, nếu có thì đây là một điểm cộng rất lớn trong việc nhận diện một ngôi trường Montessori thực sự chất lượng.
– Lớp học trộn tuổi: Tất cả lớp học Montessori đều là lớp học trộn tuổi. Đối với trường mầm non sẽ có 2 lớp với hai độ tuổi khác nhau: lớp cho trẻ dưới 2,5 tuổi và lớp cho trẻ 2,5-6 tuổi – đây là một điểm khác biệt rất lớn so với những lớp học truyền thống chia tuổi theo năm. Lớp học trộn tuổi là một tinh hoa của pp Montessori, mang lại nhiều lợi ích cho trẻ.
Quan sát lớp
– Lớp học tạo cảm giác cuốn hút (giống như không gian gia đình), thoáng mát, yên bình.
– Màu sắc không gian hay đồ vật trang trí đều có màu sắc nhã nhặn, trung tính, không tạo cảm giác quá kích thích (sơn trường, tranh, đồ decor…)
– Những câu khẩu hiệu, tranh nghệ thuật hay tranh ảnh treo tường nếu có thường đơn giản, mộc mạc và treo ngang tầm mắt của trẻ.
– Đồ đạc trong lớp có được bố trí một cách gọn gàng, sạch sẽ, hợp lý, trật tự không?
– Các vật dụng, công cụ, thiết bị, giáo cụ trong lớp đều có kích thước phù hợp với tay trẻ: bàn ghế, bồn cầu, chậu rửa, bàn bếp, chổi, dụng cụ lau dọn, tạp dề, bình xịt …
– Hầu hết nội thất và giáo cụ đều làm từ chất liệu tự nhiên: gỗ, thủy tinh, gốm sứ, … và rất hạn chế vật liệu nhựa
– Không gian lớp học được phân chia rõ ràng các khu vực khác nhau: thực hành cuộc sống (thường gắn với khu vực bếp của lớp), nghệ thuật, giác quan, ngôn ngữ, tích hợp (khoa học, địa lý, lịch sử) và toán.
– Tất cả giáo cụ đều được bày trên giá ngăn nắp và trật tự để trẻ dễ dàng tiếp cận một cách độc lập.
– Giáo cụ thường được đặt trong những khay, giỏ riêng biệt.
– Trẻ luôn được phép làm việc với giáo cụ. (có nhiều trường giáo cụ chỉ mang tính “trang trí”)
– Thường có nhiều cây xanh trong lớp học hoặc ban công hoặc vườn cạnh lớp học với cửa dẫn ra khu vực có cây xanh.
Quan sát trẻ
– Trẻ có được tự do di chuyển xung quan lớp học không? Trẻ có tự thay đổi, tự lựa chọn các không gian làm việc cho mình trong suốt buổi học không (ngồi làm việc ở sàn, ngồi ở bàn, ăn nhẹ, đọc sách, lựa chọn giáo cụ, …)
– Trẻ có được tự do lựa chọn hoạt động không? (Ngoại trừ những hoạt động chưa được giới thiệu)
– Bạn có cảm nhận được sự thoải mái, làm chủ không gian, sự tự do, tập trung làm việc hay hào hứng khám phá ở trẻ?
– Có trẻ làm việc độc lập, có trẻ làm việc theo nhóm, có trẻ làm việc với cô..
– Khi hoàn thành công việc, trẻ có tự cất giáo cụ về giá không
– Trẻ có cư xử theo cách lịch thiệp nhã nhặn, tôn trọng giáo viên, bạn bè và môi trường không?
Quan sát giáo viên
Hai đối tượng mà bạn nên dành sự quan tâm lớn nhất đó là Người chủ trường – người định hướng, truyền lửa và cốt lõi tinh thần của ngôi trường, và giáo viên trực tiếp làm việc với con bạn – người có tác động trực tiếp đến sự phát triển của con.
– Nhận diện tinh thần của cô giáo chủ trường qua cách cô trao đổi với bạn: có là người có tư tưởng tiến bộ? có là người có triết lý giáo dục phù hợp với bạn hay không? Có là người tôn trọng trẻ qua cách tương tác với trẻ
– Cô giáo có luôn tạo điều kiện, ẩn mình và để trẻ được tự do lựa chọn hoạt động?
– Cô giáo có giới thiệu bài theo kiểu 1-1 đối với một bài học mới? Hoặc cô giáo có làm việc với một nhóm nhỏ đối với những bài học nhóm? Ở nhiều lớp Montesori thường có giờ vòng tròn (cô giáo giới thiệu bài học cùng lúc cho cả lớp), điều này không được khuyến khích trong phương pháp Montessori hoặc chỉ nên là hoạt động ngôn ngữ (kể chuyện, hát) và chỉ nên kéo dài tối đa 5 phút.
– Giáo viên có tránh can thiệp vào hoạt động của trẻ, trừ trường hợp trẻ chủ động yêu cầu giúp đỡ hoặc trẻ hoạt động không đúng mục đích giáo cụ (làm hỏng giáo cụ hoặc gây ảnh hưởng đến bạn khác).
– Cô giáo có cúi xuống ngang tầm mắt khi giao tiếp với trẻ không?
– Cô giáo có đến gần trẻ và sử dụng giọng nói vừa phải khi giao tiếp không? cô có giao tiếp với trẻ một cách tôn trọng, với ngôn ngữ giao tiếp bình thường hay không (không cố bắt chước giọng trẻ con)
– Cô giáo có ghi nhận thành quả và khuyến khích trẻ một cách tinh tế (như một nụ cười, một cái gật đầu, một câu trả lời đơn giản “Con làm được rồi” để ghi nhận thay vì những câu khen ngợi hay sự tán dương không cần thiết ( Tranh con vẽ đẹp quá – Con giỏi quá – Con siêu quá…) hay đưa ra sự nhận xét dựa vào quan điểm cá nhân (Sao con lại làm thế, Con làm sai rồi, Như thế này là không đúng …)
– Khi trẻ có hành vi chưa đúng, cô giáo có sử dụng kỷ luật tích cực với sự tôn trọng trẻ để giải quyết vấn đề không. Nếu bạn thấy cô có những phản ứng không tôn trọng trẻ như quát mắng, nói to tiếng, time out hoặc phạt trẻ – đó là những dấu hiệu của một lớp học không chuẩn Mon đâu nhé.
– Những phần thưởng như kẹo bánh, sticker chỉ được sử dụng trong một vài hoàn cảnh và giai đoạn nhất định. Nếu bạn thấy điều này là phổ biến trong lớp học, thì lớp học đó cũng đang không thực sự áp dụng đúng triết lý và phương pháp giáo dục Montessori.
